Fantastic! 1

Fantastic! 59 Έ χει λεχθεί ευφυώς -και είναι χαρακτηριστι- κό της πολλαπλότητας του χαρακτήρα του παράξενου και γοητευτικού αυτού λογοτε- χνικού είδους- ότι οι προσπάθειες που έχουν γίνει για να δοθεί ένας ακριβής ορισμός της E.Φ. είναι περίπου ίσες με τα βιβλία που έχουν γραφεί για αυτήν... Mε δυο λόγια, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η E.Φ. είναι η λογοτεχνία που περιγράφει τους εναλλακτικούς κόσμους που δεν έχουν υπάρξει ακόμη ή δε θα υπάρξουν ποτέ, την οικολογία, το περιβάλλον και τα πλάσματα που τους κατοικούν. Oι περιγραφές αυτές είναι συνήθως συνεπείς με την παρούσα γήινη τεχνολογία ή εκφράζουν τα αισιόδοξα ή όχι όνειρα ή τις εμπνεύσεις του συγγραφέα τους σε ένα λογοτε- χνικό πλαίσιο που πολλές φορές εκπέμπει ευρύτερα κοινωνιολογικά και φιλοσοφικά μηνύματα ή προκαλεί αντίστοιχες αναζητήσεις. H E.Φ. ανήκει σε μια μεγάλη λογοτεχνική οικογένεια, που περιλαμβάνει τη φανταστική λογοτεχνία, τη λο- γοτεχνία τρόμου, το gothic και πολλά άλλα είδη, στα οποία θα αναφερθούμε σε μελλοντικά τεύχη. Aνεξάρ- τητα όμως από λογοτεχνικές προσπάθειες ορισμών και αναλύσεων και πέρα από το ύφος και το σκοπό τους, τα λογοτεχνικά αυτά οράματα παραμένουν γοη- τευτικά και διασκεδαστικά, δίνοντάς μας εικόνες γεμά- τες πρόκληση για ένα εναλλακτικό μέλλον ή παρελθόν, συμφιλιώνοντάς μας τελικά με το μεγαλύτερο ίσως ανθρώπινο φόβο: το φόβο των αλλαγών που θα φέρει το μέλλον... APXAIOTHTA Aπό την αυγή ακόμα της γνώσης, η ανθρωπότητα φρόντισε να εμπλουτίσει με το στοιχείο του φανταστι- κού την πραγματικότητα του περιβάλλοντος κόσμου της. H βαθιά ριζωμένη αυτή τάση για τη δημιουργία άλλων, φανταστικών και εναλλακτικών κόσμων λει- τούργησε από πολύ νωρίς στην ιστορία των πολιτι- σμών, σε μια πολλαπλότητα εκφράσεων, της οποίας τα στοιχεία πρέπει να αναζητηθούν σε μια πληθώρα από παράγοντες. Σε ολόκληρη την ιστορική πορεία θα συναντήσουμε μύθους και αλληγορίες, ποιήματα λυ- ρικά και επικές διηγήσεις για κόσμους που δεν υπήρ- ξαν ή δε θα υπάρξουν ποτέ, των οποίων οι πλοκές απλώνονται από τις γεμάτες δεισιδαιμονία διηγήσεις των πρωτόγονων νομάδων, που γύρω από τη φωτιά αντίκριζαν με δέος τα εχθρικά στοιχεία της φύσης, μέχρι την εκλεπτυσμένη ανάπτυξη των μαγευτικών, ασύλληπτων κόσμων από τους μετρ της σύγχρονης επιστημονικής φαντασίας. Tα λόγια που εξευμένισαν θεούς και διηγήθηκαν τις αρχές του κόσμου, δόξασαν κατορθώματα πέρα από το ανθρώπινο και τραγούδη- σαν για ταξίδια μακρινά, σε κόσμους άγνωστους, και για όντα αλλόκοτα, έρχονται από μακριά και πηγαί- νουν πολύ μακρύτερα. Όλοι ανεξαιρέτως οι πολιτισμοί έχουν να επιδεί- ξουν ως σημαντικό το φανταστικό στοιχείο στην ιστο- ρική διαδρομή τους. Aπό τις αρχές της γραφής ακόμα, βρίσκουμε κυρίως στα θρησκευτικά έπη (είναι φυσικά από τα πρώτα με τα οποία εκδηλώνεται ο γραπτός λόγος) κείμενα με έντονα τα δείγματα που συνθέ- τουν το φανταστικό στοιχείο και τα σπέρματα των ιδεών από όπου αργότερα θα βλαστήσουν τα θέματα της E.Φ. Tρεις χιλιάδες χρόνια πριν από τη γέννηση του Xριστού, ανακαλύπτουμε στο έπος του Γιλγαμές (υπολογίζεται ότι έχει ακόμα χίλια χρόνια προφορι- κής ιστορίας προτού εμφανιστεί σε γραπτό κείμενο) μύθους που θα αποτελέσουν ξανά και ξανά την αγα- πημένη προβληματική της επιστημονικής φαντασίας μέχρι σήμερα. Έτσι, τα ταξίδια σε άγνωστους κόσμους, η αγωνία για την ανακάλυψη του μυστικού της αθανα- σίας, οι συναντήσεις με αλλόκοτα πλάσματα, οι ονει- ρικές και εναλλακτικές πραγματικότητες, η ιδέα του σωτήρα-υπεράνθρωπου είναι θέματα που συναντάμε σε πληθώρα ιερών, προφητικών ή επικών κειμένων από ολόκληρο το πανόραμα των αρχαίων λαών. H Bίβλος διαθέτει αφθονία παρόμοιων φανταστι- κών στοιχείων. Πέρα από την Aποκάλυψη του Iωάννη, ένα από τα ισχυρότερα φαντασιακά κείμενα (με την κυριολεξία της λέξης και χωρίς ίχνος διάθεσης για την παραμικρή μείωση αυτού του εκπληκτικής εσω- τερικότητας κειμένου), ο τεράστιος όγκος των προ-